1. Giới thiệu
Trong hóa học hữu cơ, rượu etylic (C2H5OH) là một hợp chất quen thuộc, xuất hiện nhiều trong đời sống và công nghiệp. Một trong những phản ứng quan trọng của rượu etylic là chuyển hóa thành anđehit axetic (CH3CHO). Đây là quá trình oxi hóa không hoàn toàn rượu etylic, có ý nghĩa lớn trong tổng hợp hữu cơ.
Từ khóa “C2H5OH ra CH3CHO” thường được nhắc đến trong các bài tập hóa học phổ thông cũng như trong nghiên cứu ứng dụng công nghiệp.
2. Đặc điểm của các chất
2.1. Rượu etylic (C2H5OH)
- Công thức phân tử: C2H5OH
- Tính chất: chất lỏng không màu, dễ bay hơi, tan vô hạn trong nước, có mùi đặc trưng.
- Tính chất hóa học: dễ cháy, tác dụng với kim loại mạnh, có phản ứng oxi hóa.
2.2. Anđehit axetic (CH3CHO)
- Công thức: CH3CHO
- Tên gọi khác: axetandehit.
- Tính chất: chất lỏng, mùi hăng, dễ bay hơi, tan trong nước.
- Là nguyên liệu trung gian quan trọng trong công nghiệp hóa chất.
3. Phương trình phản ứng C2H5OH ra CH3CHO
Khi rượu etylic bị oxi hóa không hoàn toàn nhờ xúc tác và điều kiện thích hợp, ta thu được anđehit axetic.
Phương trình hóa học:
Điều kiện:
- Xúc tác: đồng (Cu)
- Nhiệt độ: khoảng 300°C
Hiện tượng:
- Khí H2 thoát ra.
- Trong ống nghiệm, nếu dẫn sản phẩm vào dung dịch bạc amoniac (thuốc thử Tollens), sẽ xuất hiện gương bạc sáng – dấu hiệu chứng minh có anđehit.
4. Cơ chế phản ứng
- Nguyên tử hydro ở nhóm –CH2– của rượu bậc một bị tách cùng với nguyên tử H trong nhóm –OH.
- Quá trình này gọi là khử hidro.
- Kết quả: tạo ra nhóm –CHO đặc trưng của anđehit.
5. Ý nghĩa và ứng dụng
5.1. Trong học tập
- Phản ứng C2H5OH ra CH3CHO là ví dụ điển hình của oxi hóa rượu bậc một.
- Giúp học sinh nắm rõ mối quan hệ giữa rượu – anđehit – axit cacboxylic.
5.2. Trong công nghiệp
- Anđehit axetic (CH3CHO) là nguyên liệu sản xuất nhiều hợp chất hữu cơ quan trọng như: axit axetic, nhựa tổng hợp, dung môi, dược phẩm.
- Phản ứng này là một bước trong chuỗi công nghiệp sản xuất hóa chất từ rượu etylic.
5.3. Trong phân tích hóa học
- Thí nghiệm chuyển đổi C2H5OH → CH3CHO giúp minh họa quá trình oxi hóa, đồng thời kiểm chứng bằng phản ứng tráng gương.
6. Lưu ý an toàn
- Thí nghiệm phải tiến hành trong ống nghiệm chịu nhiệt, dùng bếp cồn hoặc đèn khí.
- Cần cố định ống nghiệm và dùng ống dẫn khí để thu sản phẩm.
- Tránh hít hơi anđehit vì có thể gây kích ứng đường hô hấp.
7. Kết luận
Phản ứng C2H5OH ra CH3CHO là một trong những phản ứng đặc trưng của rượu etylic khi bị oxi hóa không hoàn toàn. Với xúc tác đồng ở nhiệt độ cao, etanol bị khử hidro, tạo thành anđehit axetic và giải phóng khí hidro. Đây là phản ứng quan trọng trong hóa học hữu cơ, có ý nghĩa cả trong giảng dạy lẫn công nghiệp hóa chất.
👉 Hiểu rõ phản ứng này sẽ giúp bạn củng cố kiến thức về mối quan hệ rượu – anđehit – axit và ứng dụng tốt trong giải bài tập cũng như thực tiễn sản xuất.
